Таниқли нейрофизиолог, кўплаб мукофотлар совриндори, Инсон мияси институти асосчиси Наталья Петровна Бехтерева 1924 йилда туғилган. 2007 йил, 83 ёшида вафот этди. Совет ва рус илм-фани афсонаси, у хизматлари учун бутун дунёда муносиб тан олинган. Н.П. Бехтерева кўп йиллар давомида инсон мияси, хотира тузилиши, фикрлаш, идрок ҳақида турли тадқиқотлар олиб борди.
У тўрт юзга яқин илмий ишлар муаллифи. Унинг бобоси, академик Владимир Михайлович Бехтерев ҳам машҳур психиатр, невропатолог, физиолог ва психолог эди.

У ота-онасидан эрта айрилиб, болалар уйида тарбияланган. Наталья Петровнанинг хотираларига кўра, бу оғир ва даҳшатли пайтлар эди. Урушда Ленинград қамалидан ҳам омон қолди. Кўп қийинчиликларни бошдан кечирган ва кўплаб тўсиқларни енгиб, у ҳар доим: «Ўзингга ёрдам беришинг керак» деган қоидага амал қилган.

Унинг энг кўп бериладиган саволларга жавоблари қизиқарли ва фойдали. Келинг, улардан баъзилари билан танишамиз:
«Маълумотни эслаб қолишнинг энг яхши усули қандай?»
Камроқ ёзинг, кўпроқ нарсани эслаб қолинг. Дафтар ёки ёндафтарлардан фойдаланиш одатига эга бўлманг. Aйтишларича, воқеа режасини қоғозда баён қилиш, ҳар қандай нутқдан олдин айтиш мумкин, аммо бу ундай эмас. Режани бошида тузиб олиш керак.
Қандай қилиб фикрлардан дам олиш мумкин?
Энг осон йўли – ақлий фаолиятни алмаштириш. Ўқинг, энди тозалаш ўтказинг ёки ёзинг, энди ўқишни бошланг. Фавқулодда вазият – бу танаффус қилиш.
Киши миясини 5-10 фоизга ишлатади, шу ҳақиқатми?
Мия машқ қилиш қобилиятига эга. Биз ҳар бир янги ҳаракатга, вазиятга, ҳолатга турлича муносабатдамиз. Мия қўзғалиш сигналини юборади ва керакли ҳужайраларни фаоллаштиради. Яхши мия озгина иш ҳажми учун барча тузилмаларини ишлатиши шарт эмас. Менимча, у ўз имкониятларидан минимал даражада ишлаши керак.
Эркак ва аёл миялари фарқ қиладими?
Бир оз фарқлар мавжуд. Бу айниқса статистик жиҳатдан намоён бўлади. Aёл композиторлари ёки рассомлари кам, аммо илмий фаолиятда эркакларга қараганда аёллар кўпроқ.
Бош оғриғига нима сабаб бўлади?
Оғриқ пайдо бўлишига қарши кураш жиддий масала. Кўпинча ёқимсиз ҳислар миянинг ортиқча ишидан пайдо бўлади. Иккинчи сабаб – ноқулай ҳолат, унда томирларга салбий босим бўлади. Aфсуски, бутун умр бошингизни оғритадиган сабабни қидириб топишингиз мумкин. Ҳар қандай усулни синаб кўринг, лекин баъзида кимдир ундан халос бўлиши мумкин эмас.
Ўзингизга эътибор қаратиш учун нима қилиш керак?
Диққатни жалб қилмоқчимисиз? Бу умуман мумкинми? Aгар аниқ бир нарсага эътибор қаратишингиз керак бўлса, унда ортиқча ҳолдан тойишингиз керак эмас. Тинчлик – бу ягона тўғри танлов. Сиз энг яхши концентрацияни фақат қисқа дам олгандан кейин кўрсатишингиз мумкин.
Мияни қандай фаоллаштириш керак?
Мия мустақил фаоллашади. У тўлиқ ишлайди, аммо мия пўстлоғи фақат ўта оғир ҳолатларда фаол бўлишни бошлайди».

Манба https://zen.yandex.ru/media/zametki_pirogova/otvety-na-jiznennye-voprosy-ot-izvestnogo-neirofiziologa-natali-behterovoi-pomogi-sebe-sam-vsegda-govorila-ona-5ed604c79120b308c571ea7e