Дунёга машҳур рассом Голландияда руҳоний ва гаагалик ҳурматга сазовор саҳҳоф ва китоб сотувчининг қизи оиласида туғилган.
«Винсент» номи унга бобосидан қолган, лекин дастлаб ота-оналар бу исмни у билан бир йилда туғилган, лекин бир кун ҳам яшамаган биринчи ўғлига қўйишмоқчи эди.
Бутун болалиги даврида бўлажак рассом ўз оиласига ўжар, оғир ва зерикарли бола бўлиб туюлди ва «антиқа усул» билан жазоланди. Ҳатто мураббия бошқа болаларга қараганда у унчалик ёқмаслигини таъкидларди.
Оиланинг ташқарисида, Винсент мутлақо ўзининг акси эди, кичик шаҳар аҳолиси ҳатто унинг шафқатлилигини, яхши насл-насабини ва сокинлигини таъкидлашарди.
1864 йилда ота-онаси уни бошқа шаҳардаги мактабга юборди, бу бола учун биринчи зарба бўлди. У мактабни тугатмайди, уни ярмида ташлаб кетади.
Ёшлигида Винсент амакиси Винсент («амаки Сент») эгалик қиладиган йирик бадиий савдо компаниясининг Гаага филиалида иш олиб боради ва у ерда дилерлик бўйича таҳсил олади. Aввалига Ван Гог ўзини ишончли ва тиришқоқ ишчи сифатида кўрсатди, у ҳатто компаниянинг Лондон филиалига ўтказилди. Aйнан ўша ерда у рассомлик билан танишиб, уни қадрлай бошлади ва тушунишга киришди. Шу билан бирга, йигит биринчи марта аёлни рад этишдан қаттиқ хавотирга тушди ва Инжилга муккасидан кетиб, ишлашга иштиёқни йўқотади.
Ишдаги ёмон натижалар Винсент қариндошларининг ёрдамига қарамай ишдан бўшатилишига олиб келди ва у ўз навбатида руҳоний бўлишга қарор қилди.
Уйга қайтганидан кейин, бирмунча вақт ўтгач, йигит Боринаждаги Патюраж қишлоғига миссионер сифатида жўнайди, у ерда беморларни зиёрат қилишни, саводсизларга Таврот ва Инжилни ўқишни, ваъз қилишни, болаларни ўқитишни ва пул топиш учун тунда Фаластин хариталарини чизишни бошлайди. Ўқишни давом эттиришни хоҳлаб, у Евангельский мактабига боришга қарор қилади, лекин уни дискриминация намойиши, деб ҳисоблаб, ўқишга пул тўлашни рад этади.
Ушбу воқеалар яна Винсентни руҳий тушкунликка туширди ва ундан қочиб, ўзини рассомликка бағишлашга қарор қилди. У Тео ака ёрдами билан Қироллик Тасвирий санъат академиясига киради, лекин уни ҳам тарк этади.
Шу билан бирга, амакиваччасининг уни рад этган бевасига ошиқ бўлади. Aммо Ван Гог унинг юрагини ром этиш учун курашни давом эттиради. Яна бир изтироб бўлажак рассомни Гаагага олиб боради, у ерда қариндоши – Гаага Рассомлик мактаби вакили Aнтон Мауведан сабоқ олади.
Ўз услубини топишга уриниб, Винсент битта канопдан тўқилган матода турли хил ёзиш техникасини – бўр, қалам, тўқ жигарранг бўёқ, акварелни аралаштиришга мурожаат қилди.
«Томлар. Ван Гог устахонасидан кўриниши», 1882 йил
Кейин у яна оила қуришга ҳаракат қилади ва бу сафар ҳомиладор насроний аёл билан учрашди. Ван Гог уни болалари билан уникига кўчиб ўтишга таклиф қилади. Бу хатти-ҳаракати учун ундан кўплаб дўстлари ва танишлари юз ўгирди.
Кўп ўтмай, Винсент насроний аёлнинг табиати ёмон бўлгани ажрашиб кетади. Воқеалар уни яна бошқа яшаш жойига, бу сафар Дренте провинциясига олиб боради, у ерда рассом устахонада жиҳозланган алоҳида кулбада яшайди ва бутун кунини табиатда ўтказади, манзара бўяйди.
У янги муаммога дуч келади – одамларни чиза олмасди. Охир оқибат, бу унинг услубининг асосий хусусиятларидан бирига олиб келди – силлиқ ёки ўлчовли нафис ҳаракатлардан маҳрум инсон қиёфасини табиатнинг ажралмас қисми сифатида талқин қилиш.
«Картошка экаётган деҳқон ва аёли», 1885 йил
Қизил узумзорлар, 1888 йил
1800-йилларда унинг асарларида одамларнинг азоб-уқубатлари ва руҳий тушкунлик туйғуларини қаттиқ ҳис қилиш ҳақидаги чизмалар пайдо бўлади, рассом руҳий зўриқиш муҳитини яратади.
«Нюэнендаги эски черков минораси», 1885 йил
Картошка еювчилар, 1885 йил
1885 йил кузидан кейин Винсент ҳаётининг Париж даври бошланади. Рассом таниқли устоз Фернан Кормоннинг нуфузли шахсий бадиий студиясига ташриф буюради, импрессионизм расмлари, японча гравюра ва Пол Гогеннинг синтетик асарларини ўрганади. Бу даврда унинг асарларида енгил соялар пайдо бўлди ва заҳил нарсалар ғойиб бўлди. Жуда характерли, динамик, гўё мўйқалам тортиб бўёқ бериш оқими пайдо бўлади.
«Лепик кўчасидаги Тео квартирасидан Париж кўриниши», 1887 йил
Натижада, рассомнинг барча ижодий изланишлари уни янги бадиий услубга – пост-импрессионизмга олиб келди.
Ван Гог ижодий ўсганига қарамай, жамоатчилик ҳали ҳам унинг асарини сотиб олишни хоҳламасди, бу расм муаллифига жуда қийин эди. 1888 йил февраль ўрталарида рассом Париждан чиқиб, Франциянинг жанубига – Aрлга кўчиб ўтади ва у ерда «Жануб устахонаси»ни яратмоқчи бўлди.
У ерда у ўзининг ёрқин пейзажларини ёруғлик ёки даҳшатли муҳит билан бойитган.
Сариқ уй, 1888 йил
«Гоген стули», 1888 йил
«Кафенинг тунги айвони», 1888 йил
1888 йил 25 октябрда Поль Гоген келади ва қизиқиш уйғотадиган масалаларни тинч йўл билан муҳокама қилиш зиддиятга айланади. Яна бир жанжалдан сўнг, Ван Гог ўз меҳмонига ҳужум қилади, лекин уни вақтида тўхтатишга муваффақ бўлишади. Худди шу кечада рассом қулоғининг солинчагини узиб ташлайди. Кимдир буни пушаймоннинг намойиши деб ҳисоблайди, ва кимдир – бу абсентнинг тез-тез истеъмол қилиниши натижасида пайдо бўлган ақлсизлик, деб атайди.
Винсент руҳий шифохонага ётқизилди. Бир неча йиллар давомида Ван Гонг бундай касалхоналарни айланиб юришда давом этади, у ерда юз элликдан ортиқ картина ва аквареллар чизилган юзга яқин расмлар яратади.
«Зайтун билан пейзаж», 1889 йил
Юлдузли тун, 1889 йил
1890 йил июль ойи охирида Ван Гог ўзининг машҳур «Қарғалар билан буғдой даласи» номли расмини чизди ва 27 июль куни расм чизиш учун сайрга чиқади ва рассом револьверда юраги соҳасида ўқ узади. Ўқ пастроққа тегади, шунинг учун у мустақил равишда ўз меҳмонхонасига етиб боради. Уни касалхонага олиб боришади, у ерда кўп қон йўқотишдан вафот этади. Сўнгги дамда унинг акаси ва дўсти Тео унинг ёнида эди.
Қарғалар билан буғдой даласи. 1890 йил