Профессионал таълимда мазмун, шакл, принцип ҳам ўзгарадими?

 

 

Янги профессионал таълим муассасалари мақсад ва вазифаларидан келиб чиқиб 3 та тоифага бўлинади.

 

Биринчи тоифа касб-ҳунар мактабларидир. Таълимнинг Халқаро стандарт таснифлагичининг 3-даражасига мос келувчи дастурлар асосида 9-синф битирувчилари таркибидан ёшларнинг бошланғич профессионал таълим олишини таъминлайди. Бунда 9-синф битирувчилари қабул қилиниб, 2 йиллик таълим дастурлари асосида ўқитилади. Касб-ҳунар мактабларида оилавий бизнес, томорқа бизнеси, қурилиш, хизмат кўрсатиш, чорвачилик, паррандачилик, асаларичилик, балиқчилик каби ишчи касбларда кадрлар тайёрланади. Касб-ҳунар мактаби ўқитишда энг аввало кам таъминланган оила фарзандларини ижтимоий қўллаб-қувватлаш билан бирга уларнинг асосий эътиборини касб-ҳунар ўрганишга қаратиш учун хизмат қилади.

 

Иккинчи тоифа бўлган коллежларда таълимнинг Халқаро стандарт таснифлагичининг 4-даражасига мос келувчи дастурлари асосида ўрта профессионал таълим касб эгалари тайёрланади. Вазирликлар, идоралар ва ташкилотлар тизимида фаолият кўрсатадиган ушбу коллежларда ўқувчилар умумтаълим мактабларининг 11-синф битирувчилари таркибидан қабул қилиниб, касбларнинг мураккаблик даражасидан келиб чиққан ҳолда 2 йилгача бўлган муддатда аниқ иш ўрни учун мутахассислар тайёрланади.

 

Бу тизим Германия тажрибасида яхши самара берган «дуал» таълим тизимида ҳафтанинг 3 кунида коллежда назарий билим олиш, 3 кунида корхонанинг ўзида бириктирилган уста, мастер раҳбарлигида тўғридан-тўғри келажакда ишлайдиган иш ўрнида амалиёт ўташи режалаштирилган.

 

Учинчи тоифа бу – техникумлар. Таълимнинг Халқаро стандарт таснифлагичининг 5-даражасига мос келувчи таълим дастурлари асосида олий таълим тизими билан интеграциялашган бўлиб, олий таълим муассасалари ҳузурида фаолият кўрсатади.

 

Бунда олий таълимнинг бакалавриат таълим йўналишлари билан интеграциялашган таълим дастурлари бўйича кундузги, кечки ва сиртқи таълим шаклларида камида 2 йил муддатга мўлжалланган таълим дастурлари амалиётга жорий этилади. Энг асосийси, 2 йиллик таҳсилдан сўнг техникум битирувчилари тегишли олий таълим муассасасида ўқиган касби бўйича суҳбат асосида ўқишга қабул қилиниши мумкин.

 

Бу тизим эса олий маълумот оламан, ўз устимда ишлаб, илмли бўламан, деган мактаб битирувчиларининг олий таълим билан қамраб олиш даражасини 2020 йилда камида 25 фоизга ва келгусида 50-60 фоизга етказишга хизмат қилади.

 

Айни жараёнда савол туғилади. Таълим шакли, принципи ҳам ўзгарадими?

 

– Талаб ва мақсад битта – энди профессионал таълим муассасаларида ўқиган ёшлар аниқ иш ўрнига, ўз касби бўйича зарур илмга, кўникмага эга бўлиши шарт, – дейди олий ва ўрта махсус таълим вазири ўринбосари Муродулла Холмуҳаммедов. – Янги тизимнинг асосий принципи – аввал иш ўрни аниқ бўлади, иш берувчи ўзининг малака талабларини, шу касбнинг илмини, ўқитиш технологиясини беради, шундан кейингина мутахассис тайёрланади. Шундан келиб чиқиб, энди касб-ҳунар таълими тизимида таълим шакли ҳам, мазмуни ҳам, принциплар ҳам мутлақо ўзгарди.

 

Бу йилги вазият ҳисобга олиниб, ҳужжатлар онлайн тарзда қабул қилинаяпти.

 

Ўзбекистон Республикаси таълим муассасаларига ўқишга қабул қилиш бўйича давлат комиссияси мажлисининг қарорига мувофиқ, жорий йилнинг 5-20 июль кунлари касб-ҳунар эгаллаш истагида бўлган умумтаълим мактабларининг 9-синф битирувчилари ҳужжатлари Касб-ҳунар мактабларига Олий ва ўрта махсус таълим вазирлигининг онлайн электрон платформаси (kasb.edu.uz) орқали қабул қилинди.

 

Мазкур платформа орқали жами 82 341 нафар 9-синф битирувчисининг ҳужжатлари олинди. Шунингдек, вазирлик ва идоралар тизимида бўлган коллеж ва техникумларга қабул параметрлари тасдиқланди.

 

Умумтаълим мактабларининг касб-ҳунар эгаллаш истагида бўлган 11-синф битирувчиларини профессионал таълим муассасаларига қамраб олиш мақсадида Давлат комиссияси мажлисининг қарорига асосан 2020/2021 ўқув йили учун вазирлик ва идоралар тизимида бўлган коллеж ва техникумларга 2020 йил 25 августдан 25 сентябрга қадар (25 сентябрь куни ҳам) абитуриентларнинг ҳужжатлари онлайн қабул қилиниши белгиланди. Айни пайтда қабул жараёнлари жорий йилнинг 20 октябрь кунига қадар узайтирилган.

 

Абитуриентлар коллежларга педагогика, тиббиёт, туризм, архитектура ва қурилиш, нефт ва газ саноати, коммунал хизматлар, транспорт соҳалари бўйича 300 дан ортиқ касб ва мутахассисликка kollej.edu.uz электрон платформаси орқали ҳужжат топшира олади.

 

Техникумларга транспорт, тиббиёт, алоқа ва ахборот технологиялари, қишлоқ хўжалиги, саноат, туризм, ветеринария, хизмат кўрсатиш соҳалари бўйича 100 дан ортиқ мутахассисликларга texnikum.edu.uz электрон платформаси орқали ҳужжатлар топшириши мумкин.

 

Коллежларда ўқитиш касблар ва мутахассисликларнинг мураккаблигидан келиб чиққан ҳолда 2 йилгача муддатда, техникумларда 2 йилдан кам бўлмаган муддатда давлат буюртмаси ҳамда тўлов-контракт асосида амалга оширилади.

 

2020/2021 ўқув йили учун коллежларга жами 81 325 нафар, шундан давлат гранти асосида 12 762 нафар, тўлов-контракт асосида 68 563 нафар абитуриентни қабул қилиш, техникумларга эса жами 70 048 нафар, шундан 9 199 нафари давлат гранти асосида, 60 849 нафарни тўлов-контракт асосида қабул қилиш режалаштирилган.

 

Ҳозиргача коллежларга жами 86 316 нафар, техникумларга эса 122 206 нафар абитуриент ҳужжатларини онлайн платформа орқали топширган.

 

Олий ва ўрта махсус таълим вазирлигидан маълум қилишларича, профессионал таълим муассасаларига қабул жараёнлари бўйича (71 246-11-92) call-марказлар ва ҳудудларда Касбий таълимни ривожлантириш ва мувофиқлаштириш ҳудудий бошқармаларида ҳам call-марказлар ташкил этилди.