Охирги марта қачон тўлов тўлашни келишиб олганингиз, пиццанинг охирги бўлагини ким олишини ҳал қилганингиз ёки қўшимча овқат учун дўстларингиз билан якдил қарор қилганингиз эсингиздами? Эҳтимол, сиз буни эскирган усул билан қилгансиз: «тош, қайчи, қоғоз» ўйнаб, тошингиз дўстингизнинг қайчисини уришидан умид қилгансиз. “Оммавий механика” фани қандай қилиб бу оддий туюлган ўйинда ғалаба қозониш эҳтимолини ошириши мумкинлигини аниқлади.
Икки ўйинчи. Учта фигура. Уч уриниш. Фақат битта якуний натижа. Тош қоғозга тегиши учун қайчини уради. Элементларнинг ҳеч бири бошқаларга нисбатан устунлик қилмайди. Ҳар бир ўйин аниқ ғолиб ва мағлубият билан якунланади, даҳшатли дуранг бўлса – дарҳол реванш. Ўйиннинг иккита иштирокчиси ғолибини аниқлаш учун ўртача 1,5 уриниш талаб этилади, уч ўйинчидан ғолибни аниқлаш учун ўртача 2,25 та уриниш керак бўлади. Эҳтимоллар назариясига кўра, классик версияда ғалаба, мағлубият ва такрорлаш эҳтимоли бир хил: 1/3 = 0.333. Бу қуръанинг энг яхши халқаро усули. «Тош, қайчи, қоғоз» ўйинида ноҳақлик, фирибгарлик ва адолатсизликка ўрин йўқ. Ҳаммаси оддий.
Бир нечта стратегия мавжуд. Илмийсидан бошлайлик. 2015 йилда уч нафар хитойлик тадқиқотчи Чжицзянь Ван, Бин Сюй ва Хай-жун Чжоу кенг кўламли тажриба ўтказдилар. Улар олтита гуруҳдан иборат, ҳар бири 300 раунд “тош, қайчи, қоғоз” ўйнаши керак бўлган 360 талабани томоша қилишди. Ҳаммаси учун икки соатдан кўпроқ вақт кетди. Олимлар қуйидаги хулосаларга келишди:
- Ғолиб бўлганлар яна ўша предметни танлашга мойилдирлар.
- Мағлублар деярли ҳар доим предметни ўзгартирадилар.
Яъни, тасаввур қилинг, сиз қайчини кўрсатдингиз, рақибингиз эса тош билан ғалаба қозонди. Иккинчи марта, эҳтимол у яна тошни танлайди, сиз қоғозни танлашингиз керак. Шундай қилиб, биринчи қоида:
Aгар ютқазсангиз, кейинги раундда учинчи предметни танланг (қайчингиз тошни “тошбўрон қилади” – учинчи предмет қоғоздир).
Aгар ғалаба қозонсангиз, рақиб кейинги раундда худди сиз мағлубиятга учраган предметни кутади. Бошқача қилиб айтганда, агар сиз қайчини мағлубиятга учраган тошни кўрсатган бўлсангиз, унда рақиб яна сиздан тошни кутади ва қоғозни кўрсатишга тайёрланмоқда. Шундай қилиб, сиз қайчи кўрсатишингиз керак. Шунинг учун иккинчи қоида:
Aгар ғалаба қозонсангиз, кейинги босқичда рақиб биринчи кўрсатган предметни танланг.
Профессионал “тош, қоғоз, қайчи” ўйинчилари айтишадики, учта раундда атиги 27 та комбинация мавжуд бўлишига қарамай, улардан саккизтаси – Буюк саккизлик гамбитлари энг кўп ишлатиладиган ва ярим расмий номларга эга:
- «Кўчки» – тош, тош, тош.
- «Клерк» – қоғоз, қоғоз, қоғоз.
- «Aсбоблар қутиси» – қайчи, қайчи, қайчи.
- «Авжи» – қоғоз, қайчи, тош.
- «Ечим» – тош, қайчи, қоғоз.
- «Пул тўплами» – тош, қоғоз, қоғоз.
- «Қоғоз қўғирчоқ» – қайчи, қоғоз, қоғоз.
- «Сэндвич» – қоғоз, қайчи, қоғоз.
Ушбу комбинацияларга қўшимча равишда, ғалаба қозониш стратегиясини муҳокама қилиб, профессионал ўйинчилар бир овоздан рақибнинг кейинги ҳаракатини унинг ўйнайдиган қўлининг ҳолати ва ҳаракати орқали башорат қилиш қобилияти ҳақида ҳам гапиришади.
Бундан ташқари, «тош, қайчи, қоғоз» соҳасидаги профессионал ўйинчилар янги келганлар бошқа предметларга қараганда тошни тез-тез кўрсатишларини пайқашди. Шунинг учун, агар сиз барда ўтирган дўстларингиз «тош, қайчи, қоғоз»да суперпрофи бўлишмаса, унда сиз ҳеч бўлмаганда учта йўлни биласиз, ҳар бир нарсани қонунга биноан тўламаслик ёки пиццанинг охирги бўлагини олишингиз кафолатланган.
Мақола Николай Мерзляков томонидан танланган.
Манба https://www.popmech.ru/science/596513-kamen-nozhnicy-bumaga-vse-sekrety-pobedy-v-etoy-igre/