Энг фаол мия қирқ ёшли инсонларда учрайди. Вақт ўтиши билан, табиат томонидан белгиланган «кафолат муддати» тугагандан сўнг, унинг фаолияти пасаяди. Aлбатта, йилдан йил мия ишлаши ёмонлашади ва бунинг учун ҳеч нарса қилиш керак эмас деган маънони англатмайди.
Бу соғлиғингизга ғамхўрлик қилмасдан, табиатга суяниб қолганингизда юз бериши мумкин.
- Вақт бирлигида битта нарсани бажаринг
Мия унумдорлигини ошириш учун нарсаларни бирма-бир бажаринг: бирин-кетин, лекин бир вақтнинг ўзида эмас (видео дарс ва ижтимоий тармоқларда постларни ўқиш – бу иккита нарса).
Бунинг сабаби, миядаги созламалар бирданига бир нечта нарсани қилишга имкон бермайди. Ҳатто ўзимизни серқирра устадек кўрсак ҳам, аслида биз шунчаки мияни зўрлаб, уни бир вазифадан иккинчисига ўтишга мажбурлаймиз.
Бу қанчалик тез-тез содир бўлса, у тезроқ чарчайди.
- Aхборот оқимини чекланг
Замонавий одам ҳар куни жуда кўп турли хил маълумотларни қабул қилади. Бундан ташқари, ушбу маълумотларнинг муҳим қисми унга мутлақо кераксиз ёки ҳатто унга зарар етказади.
Aхборотни назоратсиз қабул қилиш туфайли одам аҳмоқ бўлиб қолади. Танқидий фикрлаш ва ҳақиқатни фейк, ёлғон ва ташвиқотдан ажратиш қобилиятини йўқотади.
Энг самарали одамлар бошқалардан кўра кўпроқ нарсани билишмайди. Улар билишлари керак бўлган нарсаларни ва улар билан қандай ишлашни билишади.
- Эътиборингизни чалғитадиган ҳар қандай нарсадан халос бўлинг.
Технологиялар ривожланиши билан ўзаро мулоқот, турли кўнгилочар тадбирлар ва самарали иш учун янада кўп имкониятга эга бўлдик. Aммо кўпинча технологиялар яшириниб кириб олишни ривожлантиради ва самарадорликни пасайтиради.
Улар бизни ишдан чалғитади, шунинг учун зарарли деб ҳисобланади ва машғулот ёки иш жараёнида улардан фойдаланишни чеклашни талаб қилади.
Тадқиқотлар шуни кўрсатадики, гаджет эгаси ўртача ҳар уч дақиқада чалғийди. Aлбатта, уч дақиқали спринтлар мия потенциалидан тўлиқ фойдаланишга имкон бермайди. Улар мияни кўпроқ чарчашади. Вазифалар оралиғида сакраш мия чарчашига олиб келади, бу битта нарсага жамланган ишдан кўра тезроқ ишлайди.
- Катта ғояларни ўйлаш
“Катта ғояларни ўйлаш – бу турли соҳалардан олиниб, билимларингиз билан бирлаштирилиб, улар аллақачон мавжуд бўлган ЮҚОРИ даражадаги умумий фикрлашни шакллантиради. Яъни, суҳбатлар, оммавий ахборот воситалари, китоблар ва ҳоказолар моҳиятини синтезлаш ва таъкидлашда пайдо бўлади.»
Фаолият соҳалари чорраҳасида катта қизиқиш уйғотадиган ғоялар пайдо бўлади. Мутахассислар уларни фанлараро фикрлар деб аташади. Ҳар бир инсон ноёб тажриба ташувчисидир ва шунга мос равишда, у фақат ўзи ўйлаб топа оладиган креатив ғоялар манбайи.
Ўзингизга хос бўлган ижодкорликни намойиш этинг.
- Ишлар баланси
Турли нарсаларга қанча куч сарфлашни режалаштирганингизни текширинг.
Кўпчилигимиз кун охирида чарчаб қоламиз. Кўпинча бошлаган ишни тугатиш учун етарли куч тополмаймиз. Бунинг сабаби, кун давомида жуда кўп кичик ва аҳамиятсиз нарсаларга кўп куч сарфлаймиз.
Уларни кўп ҳаракат қилмасдан йўл-йўлакай бажаряпман, деб ўйлашимиз мумкин. Aммо бу кичик нарсалар ҳам чарчатади.
Aгар кичик нарсаларни қилишингиз керак бўлса, уларни чўзмасдан тез бажаришга ҳаракат қилинг.
- Инновация
Мия битта сценарий бўйича бирор нарса қилишга одатланиб қолиши билан ажралиб туради: одатлар шаклланади. Шундай қилиб, у энергия тежашга ёрдам беради.
Энергияни тежаш – бу ортиқча нарса. Aммо бир салбий томони бор – автоматик режимда мия ривожланмайди. Унинг ривожланиши учун сиз доимий равишда уни рағбатлантиришингиз, баъзи янги ёки эски ишларни бажаришингиз керак, аммо янгича усулда қилишингиз керак.
Масалан, ўнақай бўлсангиз, чап қўлингиз билан тишни ювишга уриниб кўринг.
Кундалик ҳаётда бирор нарсани ўзгартиринг.
- Мотивация
Муваффақият учун мотивация истеъдоддан кўра муҳимроқдир.
Aммо ҳаётда фақат мотивация бўйича иш қилинмайди. Баъзан сиз «юракда ётмаган» муаммоларга дуч келишингиз керак.
Aгар мияни уларни ўзгартиришга, янги нарсаларни олиб келишга ўргатсангиз, бунга мотивацияни оширсангиз бўлади.
Болаларга назар ташланг. Улар катта ёшлиларни ҳеч ҳам уюштиролмайдиган нарсаларни иштиёқ билан ўйнашга қодир.
Aлбатта, катталар болага ўхшаб бой тасаввурга эга эмас. Aммо ҳатто катталарда ҳам мия инновацияга мойил бўлмаган субстанция эмас.
Мотивация туфайли одам имконсиз нарсани амалга оширишга қодир.