Эҳтимол, ҳар биримизнинг iшундай дўстларимиз, ходимларимиз ёки танишларимиз борки, афтидан улар ҳатто бир гапни охиригача тинглай олишмайди. Улар билан қандай мулоқот қилиш керак? Бир нечта самарали тактикалар мавжуд. Aммо уларни тўғри қўллаш учун киши қачон ва нима учун халақит бераётгани ҳақида тасаввурга эга бўлиш керак.

Турли маданий меъёрлар. «Ижтимоий ҳамкорликда иштирок этиш учун имкониятларни тартибли тақсимлаш барқарор ижтимоий ташкилотнинг энг муҳим шартларидан биридир», дейди тадқиқотлардан бири. Бошқа бирида, бу фикрни тасдиқлаган ҳолда, улар маданий коллективизм билан ажралиб турадиган Япония аҳолисини мисол сифатида келтирадилар. Aмерикаликлар билан инглиз тилида суҳбатлашганда, улар кўпинча ўзларининг шахсий мулоқот услубидан (улар ҳамкорликни осонлаштириш, яъни айтилганларнинг маъносини тушунтириш учун гапни узиб қўйганда) кўпроқ тажовузкор америкача мурожаат қилишган. Бундан ташқари, японлар ва америкаликларнинг инглиз тилидаги суҳбатида узилишлар сони икки японнинг япон тилидаги суҳбатига қараганда, кўпроқ бўлади. Бошқа тадқиқотлар ҳам мавжудки, она тилида бўлмаган суҳбатда одам кўпинча тил эгалари услубига ўтади.

Ҳолат. Фақатгина миллий мансублик узилиш одатига таъсир қилмайди. Яна бир муҳим омил – мақом – тадқиқотчиларга гуруҳ суҳбатларини ўрганиш ва йиғилишлар давомида фикрлар алмашиш жараёнида аниқланди.

Юқори мақомга эга одамлардан фикрлари ҳақида кўпроқ сўралади. Улар омма олдида кўпроқ гапиришади, кўпинча ижобий реакцияга олиб келади ва натижада етакчига айланади. Улар гуруҳ қарорига таъсир қилишда катта имкониятга эга. Aслида, улар алоқада устунлик қилишади: кўпроқ гаплашишади, узишади, кўрсатмалар беришади ва амалда тинглашмайди.

Гапни узувчиларга қандай таъсир қилиш керак?
Шарҳлардан олдинроқ туринг. Aлбатта, суҳбатни тўхтатган кишидан фикрингизни тугатишга рухсат беришини сўрашингиз мумкин. Aммо нутқ мавзуси ҳақида маълум қилганингизда, бошида тингловчилар сизга ўзларини қизиқтирган саволларни беришга мумкинлигини белгилаб олиш анча самаралироқ. Масалан, бундай денг: “Тақдимотим бир неча қисмдан иборат, шунинг учун сабрли бўлишингизни сўрайман. Мен ҳаммасини тартиб бўйича гапириб бераман. Кейин якунлари бўйича аниқ тафсилотлар ҳақида фикрингизни эшитишдан хурсанд бўламан». Аудиторияга олдиндан бундай мурожаат, у гапни бўлишни бошлашдан олдин тўхтата олади.
Конструктив шахсий суҳбат қуринг. Aгар чалғитувчи шарҳлар тўхтамаган бўлса, у билан шахсан суҳбатлашинг. Дарҳол у буни атайлаб қиляпти, деб ўйламасин. Эҳтимол, у мавзуга жуда иштиёқлидир ёки бу унинг одатдаги муомаласидир. Унга гапни бўлиш одати сизга ва бошқа тингловчиларга қандай таъсир қилишини тушунтиринг. Бундай ишончли суҳбат, албатта, хатти-ҳаракатларнинг ўзгаришига олиб келади.

Аудиториянгизни олдиндан қўллаб-қувватлаш ваъдасини олинг. Aгар гапни бўлувчини ноқулай ҳолатга қўйишни хоҳламасангиз, ҳеч кимни шахсан атамасдан мурожаат қилишингиз мумкин. Шунингдек, барча тингловчилардан мулоқот қанчалик самарали ва уни қандай яхшилаш мумкинлиги тўғрисида ўйлаётганини сўрашингиз мумкин.
Ушбу тактика барча иштирокчиларга, шу қаторда сизга ҳам гуруҳ олдида турган муаммолар ҳақида тушунчангизни яхшилашга имкон беради. Бу муаммоларни ҳал қилиш йўлидаги биринчи ва жуда муҳим қадам. Ўтмишдаги хатоларни таҳлил қилиб, олдиндаги тартибсизликлардан қочишингиз ва янада самарали муҳокамаларга эришишингиз мумкин.

Манба: https://zen.yandex.ru/media/hbr-russia.ru/chto-delat-kogda-vas-perebivaiut-5e6946ab9f72e245cdd018fe