Aгар доимо онгимизда азобли фикрлар бўлса, бу жиддий салбий оқибатларга олиб келиши мумкин.
Руминация нима?
Бирор нарса тўғрисида чексиз мулоҳаза юритсак, конференцияда ўтган узоқ нутқ, кечаги яқин одам билан келишмовчилик, дўстлар тўйидаги қадаҳ сўзи кабилар миямизда айланиб қолади. Биз нима қилишни, нима дейишни ва ҳоказоларни охиригача бошимизда ажратамиз.
Бу руминация (ёки ҳиссий сақич) – ҳамма нарсани қайта кўриб чиқиш одати. Бир киши доимий равишда худди шундай вазият бошида айланганда, бу худди сигирларнинг ўтни чайнаш жараёнига ўхшайди. Демак, ушбу ҳодисанинг иккинчи номи, моҳиятини аниқроқ етказиш.
Бу одат одамга муаммога бошқа томондан қарашга ва бошқа ғояси ёки тушунчасини олишга имкон бермайди. У шунчаки уни қийнаган, бу худди ғилдиракка михланган оғмахоннинг азобига ўхшайди.
Руминация қандай зарар келтиради?
Пессимизмга мойиллик уйғотади
Кўпчилигимиз яхши нарсалар ҳақида узоқ вақт ўйламаймиз, аммо негадир ёмон томонга ўзгарамиз. Қийин вазиятни қандай қилиб ишни оқилона ҳал қилганимизни ёки омадли ҳазиллашганимизни эслай олмасакда, миямиздаги салбий нарсаларни узоқ вақт ўжарлик қилиб ажратамиз.
Бу жиддий касалликларни қўзғатади.
Шундай бўладики, ғамгин фикрларимиз билан бир неча кун давомида ўзимизни азоблаймиз ва шу билан жисмоний ва ҳиссий стресс ҳолатига киритамиз. Натижада доимий мулоҳаза қилиш одати пайдо бўлади. Бу клиник депрессия, уйқусизлик, овқат ҳазм қилиш жараёни бузилиши ва ҳатто юрак-қон томир тизими касалликлари ривожланиш хавфини сезиларли даражада оширади. Бунинг мияга салбий таъсир қилишм аниқ. Эмоционал сақич аслида миянинг тузилишини ўзгартиради. Бу худди пиёдалар йўли аввал йўлга, кейин эса одамлар билан тўла магистрал йўлга айланганга ўхшайди. Кундан кунга фикрни йўқотиш енгил ва осонлашади.
Чалғитмайди
Бирмунча вақт шунда руминация одатий фикрлаш тарзига айланади. Охир оқибат, шундай фикрлашга одатланиб қолсак, ундан халос бўлишимиз шунчалик қийин бўлади.
Руминациядан қандай қутулиш мумкин?
Aқл билан машқ қилинг!
Кўпгина руҳий ҳолатлардаги каби онгни сақлаш жуда муҳимдир. Дарҳол қайси фикрларингиз кераксиз эканлигини аниқлаб олишингиз керак ва онгингизда уларни хавфли деб белгиланг.
Чалғинг
Aгар ҳар сафар бирон бир кераксиз фикрга дуч келсангиз, сизни бошқа машғулотлар чалғитади, кейин тез орада онгда пайдо бўладиган частота ва интенсивлик камаяди.
Кундалик юритинг
Бир қарашда ғалати туюлиши мумкин, кераксиз фикрларга янада кўпроқ эътибор қаратиш керак. Бироқ уларни ёзиб олиш фойдалидир ва айниқса, бу узоқ мулоҳаза туфайли кўпинча ухлай олмайдиганлар қилиши керак.
Ёрдам олинг
Кўп ҳолларда когнитив усуллар одамларга ўз фикрларини бошқаришга ёрдам беради. Бундай ҳолларда, киши ҳали ҳам муаммони ёлғиз ўзи ҳал қила олмаса, мутахассисга мурожаат қилиши керак.
Манба https://lifehacker.ru/ruminaciya/