Учинчи Ренессанс ва қиличбозлик спорт турининг ривожланиш омиллари
Учинчи Ренессанс ва қиличбозлик спорт турининг ривожланиш омиллари
Ўзбекистонда спортни ривожлантириш давлат ижтимоий сиёсатининг энг муҳим йўналишларидан бири сифатида белгиланган бўлиб, бугун биз “Ўзбекистон спортсеварлар юрти” дея баралла айта оламиз. Бу борада давлатимиз раҳбари томонидан ижтимоий, маънавий-маърифий соҳалардаги ишларни янги тизим асосида йўлга қўйиш бўйича 5 та муҳим ташаббус илгари сурилди. Эътиборли жихати, иккинчи ташаббус ёшларни жисмоний чиниқтириш, уларнинг спорт соҳасида қобилиятини намоён қилишлари учун зарур шароитлар яратишга йўналтирилган.
Ўзбекистон Республикаси Мустақиллигининг 29 йиллик тантаналарида Президентимиз Шавкат Мирзиёев: “Халқимизнинг улуғвор қудрати жўш урган ҳозирги замонда Ўзбекистонда янги бир уйғониш – учинчи Ренессанс даврига пойдевор яратилмоқда”, дея таъкидлади. Бунинг замирида аввало, юртимиз мустақилликка эришган илк йилларда халқимиз онгу-шуурида миллий ўзлигимизни англаш, бой тарихий-маънавий ҳамда илмий меросимиз, анъана ва қадриятларимизни тиклаш ва рўёбга чиқариш, жаҳон спорт ареналарида Ўзбекистон номини дунёга танитиш каби қатор муҳим вазифалар амалга оширилгани, эндиликда эса мамлакатимизда «Миллий тикланишдан – миллий юксалиш» сари ғояси асосида самарали ишларни ҳаётга тадбиқ этиш масалалари ўрин олган десак муболаға бўлмайди...
Дарҳақиқат, давр талабидан келиб чиқиб, мамлакатимизда ҳар бир соҳада бўлгани каби уйғониш ва юксалиш палласи сўнги йиллар мобайнида спорт соҳасида ҳам сезиларли даражада кўзга ташлана бошлади. Бинобарин, жисмоний тарбия ва спорт соҳаси тизимидаги қатор ташкилотлар (ЎзР ЖТС вазирлиги, МОҚ, спорт ассоциация ва федерациялари) шунингдек ўқув-таълим (БЎОЗСМ, Олий спорт маҳорат мактаблари, ЎзДЖТС университети) каби спорт таълими муассалалари фаолиятида мукаммал, барқарор механизм асосида ишларни ташкил этишга эътибор қаратилмоқда. Шу билан ёш истеъдодларни танлаш ва улардан профессионал спортчиларни тайёрлаш бўйича узлуксиз тизим яратилган. Умумтаълим мактаблари ва болалар спорт мажмуаларидаги машғулотларда қобилияти билан кўзга ташланган иқтидорли ўғил-қизлар болалар ва ўсмирлар спорт мактаблари, Олимпия заҳиралари спорт матабларига қабул қилиниб, профессионал ёндашув асосида тарбияланмоқда. Олий ўқув юртлари ва ўқув-йиғин машғулотларида юқори малакали тренерлар раҳбарлигида Уларнинг маҳорати оширилмоқда. Давлатимизнинг бу ғамҳўрликлари натижасида спортчиларимиз жаҳоннинг нуфузли мусобақаларида юксак ғалабаларни қўлга киритиб, Ватанимиз спорт салоҳиятини бутун дунёга намоён қилаётгани эътирофга лойиқ.
Бу борада мамлакатимизда жадал ривожланаётган спорт турлари қаторида қиличбозлик спорт турини оммалаштириш ва раивожлантириш учун Ўзбекистон қиличбозлик Федерацияси саъй-ҳаракатлари билан самарали ишлар амалга оширмоқда. Ушбу спорт турининг тарихига назар ташласак аслида Ўзбекистонни қиличбозлик спорти ватанларидан бири дейиш мумкин. Ўзбек спортчиларидан биринчи бўлиб Собиржон Рўзиев 1974, 1975 ва 1981 йилларда рапирада жаҳон чемпиони, 1980 йилги Олимпиада ўйинларида жамоа ҳисобида кумуш медаль соҳиби бўлган. Яна бир ўзбекистонлик рапирачи, ҳозирги пайтда Панамерика қиличбозлик Конфедерациясининг президенти Виталий Логвин 1982 йилда жамоа мусобақаларида жаҳон чемпиони бўлган. Мустақиллик йилларида ҳозирча Ўзбекистон терма жамоасига тренерлик қилаётган Руслан Кудаев 2005 йилда жаҳон биринчилигида шпагада дунёнинг энг кучлилар саккизлигидан ўрин олган. Мамлакатимиз вакиллари Рафқат Рўзиев ва Аниса Петрова эса 1996 йилги Олимпиада ўйинлари қатнашчилари ҳисобланади.
Айни дамда Ўзбекистон қиличбозлик федерацияси Президентимиз белгилаб берган вазифалардан келиб чиққан ҳолда қиличбозлик спортини оммалаштириш, унинг моддий-техника базани мустаҳкамлаш, Ватанимиз шарафини халқаро мусобақаларда муносиб ҳимоя қилишга қодир бўлган истеъдодли спортчиларни тайёрлаш учун барча зарур чорларни кўрмоқда. Натижада қиличбозлик мамлакатимизда спортнинг оммавий турига айланмоқда. Бугунги кунда республикада қиличбозлик спорти билан 2 мингдан кўпроқ киши шуғулланмоқда.
Давлатимизнинг қўллаб-қувватлаши натижасида сўнгги йилларда Тошкент, Андижон, Нукус, Самарқанд, Чирчиқ, Гулистон ва бошқа шаҳарларда янги қиличбозлик заллари очилди. Қиличбозларни спорт қуроллари ва формалари билан таъминлаш сифат жиҳатидан яхшиланди. Қорақалпоғистон Республикаси, барча вилоятлар ва Тошкент шаҳрида Федерациянинг минтақавий бўлимлари ташкил этилган.
Босқичма-босқич ва изчил тарзда олиб борилаётган ишлар натижасида қиличбоз спортчиларнинг маҳоратини ошириш учун қулай шарт-шароитлар яратилмоқда. Тренерлар кенгашининг тавсиясига кўра, рапира, шпага ва сабля йўналиши бўйича мамлакат терма жамоасининг аъзоларини бевосита Тошкентда йил давомида муттасил машқ қилишларини амалга ошириш бўйича қарор қабул қилинган. Терма жамоанинг барча аъзолари Федерация ҳисобидан пойтахтда яшаш, овқатланиш билан таъминланган.
Қиличбозлик бўйича Ўзбекистон терма жамоасининг аъзолари мунтазам равишда жаҳонда қиличбозлик спортида етакчилардан ҳисобланган Россия терма жамоаси аъзолари билан энг машҳур қиличбозлик марказлари - Москва, Новосибрск, Лобня шаҳарларидаги спортбазаларда, Польша, Корея, шунингдек бошқа чет эл мамлакатларининг тажрибали спортчилари билан ўқув-машқ йиғинларини ўтказмоқда.
Халқаро қиличбозлик федерацияси – FIЕ ёрдами билан мамлакатимизга қиличбозлик бўйича Миллий терма жамоа машғулотларини ўтказиш ва кучли спортчилар маҳоратини ошириш учун, моҳир спортчилар тайёрлашда катта халқаро тажрибага эга бўлган хорижлик мураббийлар жалб этилмоқда. Жумладан, ҳозирги кунда Ўзбекистон терма жамоасида сабля йўналишидаги мураббий – машҳур учкарра Олимпиада чемпиони, Олимпиада Ўйинларининг (1968—1980 йй.) иккикарра кумуш ва битта бронза медали соҳиби Владимир Назлымов, Болгариялик Мартин Комажиев, Венусуэлладан Хосе Бенавидес, Польшалик Жерзи Конзальский, маҳаллий мураббийлар – Руслан Кудаев, Ёрқин Йўлдошев, Генадий Пелих каби мураббийлар қиличбозлик сир-асрорларини спортчиларга ўргатиб келмоқдалар.
Ўзбекистон Қиличбозлик федеарцияси томонидан ҳакамларнинг малакасини оширишга ҳам катта эътибор берилмоқда. Ҳакамлар гуруҳини тайёрлаш учун халқаро FIЕ-ҳакамлар комиссиясининг аъзоси И.Книш раҳбарлигида мунтазам семинарлар ва маҳорат-дарслари ўтказиб келинмоқда.
Сўнгги йилларда мамлакатимизнинг спортчилари ўзбек қиличбозлик спортининг шонли анъаналарини муносиб давом эттирмоқдалар. Ўзбекистоннинг шпага бўйича терма жамоаси аъзолари республика тарихида биринчи марта Осиё биринчилигида жамоа мусобақалари ғолиблари қаторидан ўрин олиб, бронза медаллари билан тақдирланди.
2018 йилда Хитойнинг Уси шаҳрида Ўзбекистон терма жамоасининг аъзоси сабля йўналишида Фозил Генжабаев ўсмирлар (кадетлар) ўртасида Осиё туркум мусобақаларининг ғолиби бўлди. Унинг жамоадоши Шерзод Мамутов эса Осиё мусобақаларининг кумуш медали билан тақдирланди.
Мамлакатимизнинг Олег Соколов, Файзулла Алимов, Роман Александров ва Жавоҳир Нурматов таркибидаги шпага бўйича терма жамоаси тажрибали тренерлар Игорь Чикинев ва Руслан Кудаев бошчилигида Ўзбекистон қиличбозлик спорти тарихида биринчи марта Бангкокда бўлиб ўтган Осиё чемпионати совриндорлари бўлди.
Кадетлар ва ўсмирлар ўртасида қиличбозлик бўйича Дубайда бўлиб ўтган Осиё чемпионатда Жалолиддин Душамбоев, Шерзод Мамутов, Фозил Генжибаев ва Бобур Расулов таркибидаги Ўзбекистон терма жамоаси сабля бўйича жамоавий мусобақаларда иккинчи ўринни эгаллаб, кумуш медаллар билан тақдирландилар. Севинч Исмоилова, Зайнаб Даибекова, Шахноза Тоғаймуродова ва Севилья Худойберганова таркибидаги Ўзбекистон қизлар жамоаси жамоавий мусобақаларда бронза медалларини қўлга киритди. Хитойда бўлиб ўтган қилич бўйича Осиё кадетлар мусобақалари доирасида Фозил Кенжабоев олтин, Шерзод Мамутов эса кумуш медаллар билан тақдирландилар.
Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2017 йил март ойидаги Ўзбекистон спортчиларининг 2020 йил Токио шаҳри (Япония)да бўлиб ўтадиган XXXII ёзги Олимпия ва XVI Паралимпия ўйинларига тайёргарлик кўриш юзасидан ПҚ-2821-сонли қарори ижросини таъминлаш, шунингдек, қиличбозлик спортини янада ривожлантириш, спортчиларнинг машғулот ўташлари ҳамда мусобақа ва халқаро турнирларга пухта тайёргарлик кўришлари учун янада кулай шарт-шароитлар яратиб бериш мақсадида Ўзбекистон қиличбозлик Федерацияси томонидан аниқ чора-тадбирлар амалга оширилмоқда.
Жумладан, мамлакатимизда қиличбозлик бўйича нуфузли Халқаро мусобақаларни, аввало, ҳукуматимиз ҳамда қатор тегишли вазирлик ва идоралар ОАВ билан ҳамкорликда юқори савияда ўтказилишига алоҳида эътибор қаратилаётгани Ўзбекистоннинг жаҳондаги нуфузини янада оширишга хизмат қилади.
Бунга яққол мисол қилиб Халқаро қиличбозлик федерацияси – FIЕ қарорига биноан 2015 йилда қиличбозлик бўйича ўсмирлар ўртасида ўтказилган Жаҳон чемпионати, 2018-2019 йилларда бўлиб ўтган эркаклар ўртасида шпага бўйича халқаро Саттелит ҳамда сабля йўналишида ўсмир қизлар ўртасидаги Жаҳон Кубогининг айнан мамлакатимиз пойтахти –Тошкент шаҳрида бўлиб ўтганлигини таъкидлаш ўринли.
Қуворнарли жиҳати шунда-ки, ушбу мусобақаларда ўзбек қиличбозларимиз мутлоқ ғалаба қозониб, олтин, кумуш ва бронза медалларига муваффақ бўлдилар. Ўзбек қиличбоз қизлар жамоасининг Тошкентда бўлиб ўтган нуфузли халқаро Жаҳон Кубогида (2019й.) кумуш медалга сазовор бўлганлиги ҳамда ушбу Кубокда ҳамюртимиз Зайнаб Дайбекова жаҳон чемпионлигини қўлга киритиб, турнирнинг олтин медали билан тақдирлангани дунёдаги энг машхур, қиличбозлик бўйича йирик экспертлар ва миллий Федерацияларнинг эътирофи ва эътиборига тушди. (Давоми бор).
Муборак Якубова,